منظور از معاملات بلوکی در بازار بورس ایران چیست؟

هدف از تهیه این مطلب بررسی معاملات بلوکی در بازار بورس می باشد. اگر از معامله گران بازار بورس باشید قطعا تاکنون در مورد معاملات بلوکی شنیده اید. بطور کلی می توان گفت ، معاملات خرد، معاملات عمده و معاملات بلوکی سه دسته اصلی معاملات در بورس می باشد. اگر حجم قابل‌توجهی از سهام شرکت مورد معامله قرار بگیرد به آن معاملات بلوکی گفته می شود که از نظر قیمت و همچنین تسویه با معاملات خرد تفاوت دارد.

“معاملات بلوکی در بورس یعنی چه؟” برای پاسخگویی به این سوال باید بگویم که در واقع معاملات بلوکی به معاملاتی می گویند که در آن قوانین مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود.

مواردی که در این پست مورد مطالعه قرار می گیرند:

معاملات بلوکی در بورس یعنی چه؟

بازار بلوک چیست؟

فرآیند معاملات بلوکی

ساعات معامله و دامنه نوسان در معاملات بلوکی

نحوه مشاهده معاملات بلوکی

وضعیت توقف نماد در معاملات بلوکی

بیشتر بخوانید : خرید و فروش سهام در بورس چگونه است؟

منظور از معاملات بلوکی در بورس چیست؟

درد معاملات بلوکی به قوانین مربوط به محدودیت حجمی و قیمتی توجه نمی شود و عموما برای خرید بخش عظیمی از سهام یک شرکت بورسی مورد استفاده قرار می گیرد.

در انجام معاملات بلوکی تعداد زیادی اوراق مشارکت و سهام با قیمت مشخص شده و توافق شده بین خریدار و فروشنده خارج از بازار بورس و فرابورس مورد معامله قرار می گیرد تا از تاثیر انجام این معامله بزرگ تاثیری بر قیمت سهام آن شرکت بکاهد و  معاملات بلوکی به روش حراج ناپیوسته و هر ۵ دقیقه یک بار برگزار می‌شود.

ثبت سفارش در معاملات بلوکی از طریق کد گروهی در این بازار امکان پذیر نیست و اغلب سفارش های محدود قابل اجرا هستند. ساعات شروع معامله ، دامنه نوسان و قیمت مرجع در معاملات بلوکی نیز همچون بازار عادی می باشد و سایر شرایط معاملات بلوک مشابه با معامله در نماد اصلی است.

لازم به ذکر است که انجام معاملات بلوکی در نمادی مجزا متشکل از نماد شرکت بورسی و عدد 2 می باشد بطور مثال معاملات بلوکی نماد بورسی دی ، با نماد دی2 انجام می پذیرد.
معاملات بلوکی در شاخص های فرابورس و محاسبه قیمت پایانی در نظر گرفته نمی شود.

اکنون به بررسی وضعیت نماد در معاملات بلوکی می پردازیم. اگر نماد معاملات در بازار عادی بورس آزاد و قابل معامله باشد در بازار بوک نیز قابل معامله می باشد و بالعکس اگر نماد در بازار عادی متوقف باشد در بازار بلوک نیز متوقف می باشد.

البته نماد معاملاتی در بازار بلوک تا هنگامیکه دامنه نوسان روزانه قیمت سهم در بازار عادی به دلیل بازگشایی نماد معاملاتی افزایش می‌یابد، متوقف خواهد بود.

بازار بلوک در بورس یعنی چه؟

پس از بیان معاملات بلوکی به بررسی بازار بلوک می پردازیم. به بازار جدایی که برای انجام معاملات بلوکی در نظر گرفته شده را بازار بلوک می گویند. معاملات بلوکی کوچک می تواند با تصویب هیئت‌مدیره بورس تغییر و پس از اطلاع‌رسانی اعمال شود.

زمانیکه حجم معاملات سهام و یا حق تقدم سهام، ۵۰ برابر محدودیت حجم هر سفارش در بازار باشد و یا ارزش معامله آن بیشتر از ۲ میلیارد تومان باشد معامله بلوکی شرکت‌های بورسی انجام می‌شود. این معاملات در زمان و شرایطی مشابه با بازار عادی انجام می شوند و در دامنه مجاز خود مورد معامله قرار میگیرد.

در بازار فرابورس ایران ، حجم سهام و همچنین حق تقدم سهام قابل معامله برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها کمتر یا مساوی یک میلیارد ریال است بزرگ‌تر یا مساوی یک و کمتر از پنج درصد سرمایه پایه شرکت و برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها بیش از یک میلیارد ریال است، بزرگ‌تر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد سرمایه پایه می باشد. بطور کلی می توان گفت که حجم معاملات بلوکی از از حدنصاب‌های معاملات عمده کمتر است.

 معاملات بلوکی چه تاثیری بر قیمت سهم دارد؟

بطور کلی می توان گفت زمانیکه آگهی عرضه بلوک یک نماد بورسی با قیمتی بالاتر از تابلو منتشر می شود متقاضیان بسیاری مایل به خرید آن می شوتد زیرا اغلب قیمت معامله‌شده بالاتر از قیمت سهم روی تابلو است، زمانی که روی یک نماد معامله بلوکی انجام می‌شود، سهامداران انتظار رشد قیمت سهم دارند.

جهت درک بهتر مطلب فوق به مثال زیر توجه نمایید :

معاملات بلوکی که در سال 1394 در نماد بانک هایی بورسی همچون صادرات ، ملت و تجارت انجام شد و این بلوک ها مشمول :

• بیش از یک میلیارد و ۹۴ میلیون برابر با ۳۹/۲ درصد بانک تجارت
• دو میلیارد و ۲۱۹ میلیون و ۸۱۵ هزار برابر ۸۴/۳ درصد از سهام
• ۷۸۱ میلیون و ۸۹۳ هزار سهم برابر با ۹۵/۱ درصد سهام بانک ملت

انجام معاملات بلوکی در سه نماد بورسی فوق باعث شده تا سرمایه گذاران مایل به خرید سهام آن نماد و افزایش میزان تقاضا شد که در نتیجه حجم زیادی از نقدینگی و معاملات را به خود اختصاص دادند زیرا بسیاری از فعالان بازار بورس بر این باورند که و ورود نقدینگی جدید، پتانسیل بازار سرمایه جهت رشد و بالندگی افزایش می یابد.

از این رو میتوان گفت که انجام معاملات بلوکی در بازار بورس تاثیرات مثبتی بر روند رشد قیمت نماد خواهد داشت.

فرآیند معاملات بلوکی

پس از پاسخ به سوال “معاملات بلوکی در بورس یعنی چه؟ ” باید به نحوه انجام معاملات بلوکی هم اشاره کنیم که در ذیل به آن اشاره می کنیم.

برای انجام معاملات بلوکی بایستی در مرحله اول، آن قیمت پیشنهادی خود را در سامانه معاملات بلوکی ثبت کرده و پس از پذیرفتن قیمت پیشنهادی شما توسط کارگزار باید مشخص شود که آیا پیشنهاد فروش «با امکان تسویه خارج از پایاپای» امکان دارد یا خیر؟ که اگر این مورد امکان پذیر بود، کارگزار پذیرنده پیشنهاد فروش، می‌تواند پیشنهاد ارائه شده را با یکـی از شروط «صرفاً خارج از پایاپای» یا «نقدی و خارج از پایاپای» بپذیرد و اما در صورتی که روش تسویه فقط نقدی باشد، سفارش‌های تطبیق یافته جهت تائیـد بـه بـورس / فرابـورس ارسـال می‌شود. در حالت پذیرفتن روش اول امکانات زیر موجود است:

• در صــورت تائیــد تســویه خــارج از پایاپــای توســط کــارگزار پیشنهاد دهنده فروش، سفارش تطبیق یافته با عنـوان تسـویه خـارج از پایاپای به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.

•  در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «نقدی و خارج از پایاپای» را پذیرفتـه باشـد، معاملـه بـا عنـوان تسویه نقدی جهت تائید به بورس/ فرابورس ارسال می‌شود.

•  در صورت عدم تائید تسویه خارج از پایاپـای توسـط کـارگزار پیشنهاد دهنده فروش، به شرط این که کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد، شرط «صرفاً خارج از پایاپای» را پذیرفته باشد، درخواست کـارگزار پذیرنـده پیشـنهاد رد می‌شود و پیشـنهاد فـروش، مجـدداً در سـامانه معاملات بلوک ثبت می‌شود.

•  در صورت عدم مغایرت سفارش‌های تطبیق یافته با قـوانین و مقـررات، بورس/ فرابورس معامله را تائیـد می‌نماید و سـفارش‌هـای تطبیـق یافتـه جهت انجام معامله و ثبت نهـایی بـه سـامانه معـاملات ارسـال و در نمـاد معاملاتی مربوط به بازار بلوک ثبت می‌شود.

ساعات معاملات بلوکی

جالب است که بدانید به منظور انجام معامله و داد و ستد در معاملات بلوکی، ساعات معاملات بلوکی همانند بازار معمولی صورت می پذیرد. با مشخص شدن زمان معاملات بلوکی سوالی که مطرح میشود دامنه نوسان در معاملات بلوکی است که باید گفت، دامنه نوسان مجاز قیمت معاملات بلوکی هم مانند معاملات خرد است که قیمت مرجع روزانه برای بازار معاملات بلوک، شبیه به قیمت مرجع همان روز بازار عادی می باشد.

نحوه مشاهده معاملات بلوکی

برای سرمایه گذاران و سهامداران کنجکاوی که تمایل به مشاهده معاملات بلوکی هستند باید ذکر کرد که با ورود به سایت مدیریت فناوری بورس به سادگی میتوانید معاملات بلوکی را مشاهده کنید البته به این نکته توجه داشته باشید که در دیده بان این سایت، نمادهایی که کنارشان عدد «۲» زده شده، یعنی معامله بلوکی روی آن‌ها صورت گرفته است؛ مثلا ونیکی ۲٫

وضعیت توقف نماد در معاملات بلوکی

در قسمت های گذشته تعرفی از توقف نماد و مجاز محفوظ در اختیارتان گذاشته ایم. اما سوال اساسی این است که آیا برای معاملات بلوکی هم توقف نماد صورت می پذیرد؟ که باید پاسخ داد بله، زیرا زمانی که نماد معاملاتی سهم در بازار عادی متوقف شود، نماد معاملاتی در بازار بلوک هم متوقف میشوند و تنها راه برای گشایش نماد از توقف بدین صورت است که، نماد تا زمانی که در بازار عادی دامنه نوسان روزانه قیمت سهم به دلیل بازگشایی نماد معاملاتی افزایش می‌یابد، متوقف خواهد ماند.

در این راستا سوالاتی پرسیده سده است که: فرق بین معاملات بلوکی و کد به کد در بورس چیست؟ که برا پاسخ به این سوال باید گفت که در قسمت فوق توضیحات کاملی از معاملات بلوکی را در اختیارتان گذاشتیم و در پست زیر میتوانید با چیستی و مفهوم کد به کد در بورس آشنا شوید و تفاوت معاملات بلوکی و کد به کد را به سادگی متوجه بشوید.

کلام آخر 

این مقاله به منظور بیان شرایط و خصوصیات معاملات بلوکی در بورس تهیه و جمع آوری شده است و با مطالعه این مطلب متوجه شدیم که انجام این نو ع معاملات در بازار بلوک و در ساعات و شرایطی همسان با بازار عادی ممکن است و در شاخص های فرابورس و محاسبه قیمت پایانی در نظر گرفته نمی شود. انجام این گونه معاملات تاثیر مثبتی بر رشد قیمت سهام دارد.