صرف سهام به چه معناست؟ مزایا و معایب آن
مطمئنا در بازار سهام و یا از فعالان این بازار عبارت “صرف سهام” را شنیده اید اما در واقع معنی این عبارت چست؟ همین که شما الان در حال مطالعه این مطلب هستید نشان می دهد که می خواهید در رابطه با اصطلاحات بورسی اطلاعات کسب کنید. برای اطلاع بیشتر از اینکه ٌصرف سهام به چه معناست؟ و همچنین کاربرد های صرف سهام این مطلب را مطالعه کنید.
بطور خلاصه می توان گفت که صرف سهام، مبلغی اضافه بر ارزش اسمی سهام است که شرکت در زمان فروش سهام عادی دریافت کرده است.
سهام چیست؟
اجازه بدید قبل از اینکه بگوییم صرف سهام به چه معناست در ابتدا توضیحی مختصر در رابطه با سهم و یا سهام خدمتتون ارائه بدم بعد بریم سراغ مبحث اصلی که صرف سهام باشه.
سهام چیست؟ سهام نوعی سند قابل معامله است که اثبات می کند که مالک آن به تعدادی که در برگه سهام وی ثبت شده از یک شرکت حق مالکیت دارد. و مالک آن دارای امتیازاتی نظیر حق بهره ، حق رای دادن و همچنین حق در تقسیم دارایی و … را دارد.
سهام هر شرکت اعتبار معین و شخصی دارد که در اساسنامه شرکت ذکر شده و روی هر برگه ان درج شده که به آن اعتبار اسمی سهم می گویند. و این اعتبار اسمی طبق مقررات تجارت کشور ما نباید بیشتر از 10/000 ریال باشد.
اعتبار اسمی شرکت ها معمولا از 1000 رسیال لحاظ می گردد که کل اعتبار اسمی آن نشان دهنده همه سرمایه آن شرکت است.
همچنین بخوانید: تسویه معاملات بورس در چند روز انجام می شود؟
صرف سهام به چه معناست؟
Premium و یا صرف سهام اصطلاحی در بازار بورس است و به معنای مبلغی است که علاوه بر اعتبار اسمی (ارزش تعیین‌شده یک سهم) برای هر سهم پرداخت می شود و هم در پذیره نویسی اولیه سهام و هم در بازار بورس ایجاد می شود.
شرکت ها با استناد بر ماده 160 مقررات تجارت می توانند عرضه اولیه خود را برابر با اعتبار اسمی مبادله نمایند و یا مبلغی به عنوان ارزش مازاد را علاوه بر ترخ اسمی از سرمایه گذار دریافت نمایند.
در صورتیکه شرکت ها درآمدی مازاد بر سهام معامله بدست آورد می تواند آن را بشکل نقدی میان سهامداران قبلی خود تقسیم نماید و یا به سرمایه های انباشته شده شرکت اضافه نماید و همچنین در ازای آن سهام جایزه به سرمایه گذاران قبلی بدهد.
همانطور که در ابتدا گفته شده صرف سهام به مبلغی اضافه بر اعتبار اسمی سهام گویند که شرکت به هنگام فروش سهام عادی دریاف نموده است.
برخی مواقع میبینیم که شرکت بازدهی بیشتری داشته در حالیکه اعتبار سهام آن در بازار بورس بیشتر از نرخ اسمی آن است در چنین مواقعی شرکت ها این اجازه را دارند که سهام جدید را با قیمتی بالاتر از اعتبار اسمی عرضه کنند و چون بازار تشنه سهام است ممکن است که سهام با ارزشی بیشتر از نرخ اسمی آن خرید و فروش شود در اینجا به اختلاف اعتبار اسمی و پول دریافت شده صرف سهام گویند.
صرف سهام یعنی مبلغی مازاد بر ارزش بازار نسبت به نرخ اسمی سهام، یعنی مبلغی بیشتر از ارزش تعیین شده یک سهم. در ترازنامه عنوان صرف سهام در حساب حقوق سهامداران آمده و باعث افزایش آن میشود.
صرف سهام جز منابع مالی شرکت محسوب می گردد زیرا از بخش افزایش سرمایه و توزیع سهام جدید به مبلغی بیشتر از اعتبار اسمی بدست می آید و شرکت ها با رعایت امتیاز اولویت و یا با سلب امتیاز اولویت اقدام به فروش صرف سهام می کنند.
فواید صرف سهام چیست؟
شاید تا اینجای مطلب براتون این سوال پیش اومده باشه که اصلا صرف سهام چه فوایدی دارد؟ و یا اصلا چه کارایی برای شرکت دارد؟
بطور خلاصه می توان گفت یکی از کاربدهای صرف سهام این است که شرکت ها می توانند صرف سهام را به دارایی ها و سرمایه شرکت ها انتقال دهند و یا به شکل سهام جدید به صاحبان سهام قبلی بدهد. شرکت مجاز است که صرف سهام را میان صاحبان سهام قبلی تقسیم نماید. که در ادامه هر کدام از این موارد را بطور کامل شرح می دهیم.
- تقسیم سهام بین سرمایه گذاران قبلی (تحت عنوان سهام جایزه)
در این روش سهام تازه ای معادل با مبلغ صرف سهام به مالکان سهام قبلی تحت عنوان سهام جایزه داده می شود که به عبارتی می توان گفت که افزایش سرمایه با این روش همچون افزایش سرمایه به اعتبار اسمی می باشد.
- توزیع نقدی صرف سهام میان سرمایه گذاران قبلی
شرکتی که قصد دارد صرف سهام را بصورت نقدی میان صاحبان سهام قبلی توزیع کند باید سهامداران قبلی را از اینکه این بهره نقدی تقسیم شده از محل صرف سهام یا راندمان سرمایه است نه از بخش عملیاتی و تجاری شرکت. در این روش فقط افزایش سرمایه به اعتبار اسمی نصیب شرکت می گردد.
- انتقال صرف سهام به سرمایه جمع شده شرکت
همانطور که گفتیم شرکت می تواند صرف سهام را به سرمایه جمع شده شرکت بیافزاید در این حالت صرف سهام در یک حساب مستقل در بخش حقوق سهامداران جدید و قدیم قرار می گیرد.
نکات قابل توجه در رابطه با صرف سهام
صرف سهام در حساب سرمایه منظور نمی شود و همچنین بخشی از سهام محسوب نمی شود و همانطور که گفته شد این مبلغ باید در یک حساب مجزا در قسمت حقوق سهامداران قبلی و جدید نگهداری شود زیرا موجب افزایش این بخش از ترازنامه خواهد شد.
- طبق مقررات تجارت ایران صدور سهام به کسر مجاز نمی باشد.
- به حساب بدهکار صرف سهام هیچ ضرر یا مخار عملیاتی ممکن نیست.
- معامله پایاپی حساب صرف سهام با حساب کسر امکان پذیر نیست.
افزایش سرمایه به روش صرف سهام برای چه اشخاصی پیشنهاد می شود؟
افزایش سرمایه:
افزایش سرمایه در شرکت های سهامی به معنی افزایش اسمی مقدار سهام درج شده شرکت در اساسنامه است. در کل می توان گفت افزایش سرمایه یعنی بیشتر شدن مقدار سهام توسط شرکت های بورسی می باشد.
افزایش سرمایه به روش صرف سهام:
و اما در پاسخ به پرسش های اینچنینی که مزایای استفاده از افزایش سرمایه به روش صرف سهام برای کدام افراد مزیت دارد؟ باید گفت این روش برای سهامداران بزرگ و خرد، شخص حقوقی و بازار سهام به نوعی سود آور است.
- صاحبان سهام بزرگ و اصلی
مدیر شرکت سهامدار اصلی و بزرگ شرکت است ، در سدد حفظ مدیریت شرکت بدون کم شدن درصد سهام مدیریتی خودش است طوریکه نیازی به تزریق پول جدید برای افزایش سرمایه نباشد.
- سرمایه گذار خرده
سرمایه گذاران کوچک و یا سهامداران خرد نیز در پی بازدهی بیشتر شرکت می خواهند که مقدار سهامشان کم نشود. افزایش سرمایه به روش صرف سهام می تواند هدف سرمایه گذار خرد را نیز محقق کند.
- بازار سهام
سهامی که قصد داریم به پذیره نویسی کنیم باید بگونه ای باشد که در بازار پذیرفته شود و افرایش سرمایه به روش صرف سهام می تواند سرمایه گذارانی را جذب کند و در نهایت باعث افزایش نقدینگی شود.
سهامی که تمایل داریم پذیره‌نویسی نماییم باید در بازار پذیرفته شود. به همین خاطر افزایش سرمایه به این شیوه، شانس جذب سهامداران بیشتر و بنابراین نقدینگی برای بازار را افزایش می دهد.
- شخص حقوقی
هدف اشخاص حقوقی این است که با کمترین سهام عرضه شده، در طولانی مدت و بدون تاریخ موعد بیشترین تامین مالی را داشته باشند و افزایش سرمایه به روش صرف سهام می تواند موجب افزایش بازدهی و اعتبار شرکت بدون افزایش ریسک شوند.
انواع روش های افزایش سرمایه در شرکت های بورسی
شرکت های بورسی می توانند به روش های زیر اقدام به افزایش سرمایه کنند:
- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
- افزایش سرمایه از طریق تجزیه و تحلیل های مجدد شرکت ها
- افزایش سرمایه با جابجایی سود جمع شده به سرمایه اندوخته طرح و توسعه در چهارچوب سهام جايزه
- افزایش سرمایه به روش صرف سهام، با انتشار سهام عادی از محل آورده نقدی و محل مطالبات حل شده در قالب حق تقدم.
هنگامیکه شرکتی افزایش سرمایه می دهد از تمام سهام داران می خواهد که مبلغی را جهت خرید سهام جدید واریز نمایند. حتما این سوال براتون پیش اومده که مبلغ مذکور چه مقدار است؟ مبلغ ذکر شده می تواند از نرخ اسمی هر سهم شروع شود تا به ارزش روز سهم برسد.
در ایران جهت افزایش سرمایه از سهامداران خواسته می شود که به ازای هر سهم مبلغی معادل بر 1000 ریال برابر با اعتبار اسمی پرداخت شود.
در برخی مواقع از سهام داران خواسته می شود که 1200 ریال پس از افزایش سرمایه بابت خرید سهام جدید پرداخت نمایند که در این حالت آن 200 ریال بیشتر از نرخ اسمی به عنوان صرف سهام در بخش حقوق سهامداران در سمت چپ ترازنامه شرکت درج خواهد شد.
مطابق با قوانین تجارت ایران حساب صرف سهام را نمیتوان بصورت بهره بین سهامداران تقسیم کنند.
مزایای افزایش سرمایه به روش صرف سهام
- یکی از مزایای افزایش سرمایه به روش صرف سهام، افزایش ارزش سهام و همچنین کاهش ریسک سهم در بازار می باشد زیرا در این روش افزایش سرمایه شرکت سرمایه خوبی را جذب می کند که این امر موجب افزایش EPS و بازدهی بیشتر شرکت می شود.
- استفاده از افزایش سرمایه به روش صرف سهام ، در چهارچوب مالی شرکت ها یکی از امتیازات برجسته این روش محسوب می گردد. این روش برای شرکت هایی که برای رسیدن به هدف خود نیاز به سرمایه دارند می تواند مفید واقع باشد.
- افزایش سرمایه به روش صرف سهام یک نوع منبع مالی برای شرکت ها محسوب میشود که شرکت برای بازپرداخت نگرانی نداشته از این رو موجب کاهش احتمال عدم نوان پرداخت دیون می شود که در نتیجه افزایش اعتبار شرکت را به همراه خواهد داشت.
معایب افزایش سرمایه به روش صرف سهام
بعد از بیان مزایای افزایش سرمایه به روش صرف سهام به شرح کامل معایب این روش می پردازیم.
- قطعا افزایش سرمایه با منافع مالی برای سهامداران آن شرکت همراه است در غیر این صورت شرکت نمی تواند به این ترتیب افزایش سرمایه انجام دهد.
- یکی از معایب افزایش سرمایه به روش صرف سهام این است که ممکن است برخی از سرمایه گذاران نخواهند اقدام به خریدسهام پذیره‌نویسی نشده به تعهد افراد و یا شرکت ها کنند.
- هنگامیکه وضعیت بازار، صنعت و کمپانی از منظر سهامداران مثبت باشد افزایش سرمایه با صرف سهام همراه است و بازار گسترش یافته و منابع جدید جذب کرده.
- از آنجایی که شرط موفقیت در افزایش سرمایه به روش صرف سهام دید مثبت به آینده بازار سهام است زمانیکه بازار رونق خوبی نداشته باشد و سیر نزولی داشته باشد نمی توان روی برنامه افزایش سرمایه خوش بین بود.
- در صورتی که بازار رکود یا روند نزولی داشته باشد و آینده نگری مثبتی برای آن ترسیم نشده نباشد، نمی توان روی موفقیت افزایش سرمایه به روش صرف سهام موفقیت آمیز امیدوار بود. لذا شرط موفقیت در این روش، وجود دورنمای مثبت برای بازار و سهام شرکت است.
کلام آخر
در کل می توان گفت یک شرکت برای موفقیت در امر افزایش سرمایه به روش صرف سهام، باید بازدهی خوبی داشته باشد و مورد قبول بازار و همچنین سرمایه گذاران باشد و فاکتور های نقد شوندگی سهام در بازار نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
پس از افزایش سرمایه شرکت ممکن است با قیمت بالاتری نسبت به اعتبار اسمی پذیره نویسی انجام شود. به اختلاف اعتبار اسمی و اعتبار پذیره نویسی صرف سهام می گویند.
شرکت ها از طریق افزایش سرمایه می توانند تامین مالی نمایند و از پس بازپرداخت و تعهدا مالی خود بی آیند.
