چند بازار در فرابورس داریم؟

بازار سرمایه ایران از 2 بازار بورس و فرابورس تشکیل شده اند. بازار فرابورس (OTC) دومین بازار معامله در ایران است. فرابورس مکانی برای معامله سهام شرکت هایی است که موفق به پذیرش در بورس نشده اند. بازار فرابورس متشکل از چند بازار می باشد. در این پست به بررسی این موضوع می پردازیم که چند بازار در فرابورس داریم؟ انواع بازارهای فرابورس عبارتند از بازار اول فرابورس، بازار دوم فرابورس، بازار سوم فرابورس (بازار عرضه)، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) فرابورس، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه که هر کدام قوانین معاملاتی و شرایط پذیرش مخصوص به خود را دارند.

با بورس فردا همراه باشید تا با انواع بازار فرابورس در ایران آشنا شوید.

آشنایی با انواع بازارها در فرابورس

مواردی که در این مقاله به ترتیب مورد بررسی قرار می گیرند:

• چند بازار در فرابورس داریم؟
• قوانین جدید بازار پایه فرابورس

چند بازار در فرابورس داریم؟

• ساختار فرابورس چگونه است؟

ساختار جدید فرابورس ایران از چهار بازار تشکیل شده است که عبارتند از: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم که هر کدام را توضیح مختصری می دهیم.

بازار اول فرابورس:

در این بازار سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرش می‌شوند و مورد معامله قرار می‌گیرند که مانند بورس انجام میشود و نوسان قیمت در این بازار ۵ درصد بدون حجم مبنا است که البته بیشتر سهم‌ها در آن جای دارند.

بازار دوم فرابورس:

در بازار دوم فقط سهام شرکت های سهامی عام مد نظر است به طور مثال : سهام شرکت‌های زیان‌ده، تازه‌تأسیس و آن‌هایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته می‌شود.

بازار پایه:

سرمایه گذاران و سهامداران میتوانند به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار از بازار پایه استفاده کنند.  بازار پایه فرابورس قبلا شامل سه تابلوی الف، ب و ج بود. در قانون جدید، تابلوها به سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند. بازار زرد نوسان معاملات مثبت و منفی ۳ درصد دارد و در تابلوی نارنجی، دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است. نکته مهمی که درباره ی بازار پایه حائز اهمیت است این است که این بازار به منظور برنامه های توسعه کشور ایجاد شده و براساس یکی از الزامات ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه و ماده ۳۶ احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور است، که می‌گوید هر شرکت سهامی عام باید سازوکار معاملاتی داشته باشد و باید پذیرش شود. شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش می‌شوند، در باز‌ار پایه درج می‌گردد.

بازار ابزارهای نوین مالی :

در این نوع بازار کلیه ابزارهای مالی که به تائید شورای عالی بورس رسیده قابل پذیرش و معامله است جای دارند مانند: انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک.

بازار مشتقه :

در بازار مشتقه اوراق اختیار خرید و اوراق اختیار فروش مورد معامله قرار می گیرند.

قوانین جدید بازار پایه فرابورس

طبیعی است که با دانستن قوانین به روز و جدید هر کسب و کاری افراد هوشیار تر قدم بر میدارند. قوانین جدید بازار پایه فرابورس از این قبیل اند:

1. در صورت وجود صف خرید و فروش در سه روز متوالی در یک جهت، چنانچه صرف خرید و فروش در پایان جلسه معاملاتی حداقل معامله دو در ده هزار( 0.0002) تعداد سهام شرکت باشد در جلسه معاملاتی بعد دامنه نوسان در هر یک از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب 5، 4 و 2 درصد خواهد شد و سپس دامنه نوسان به شرایط قبل باز می‌گردد و محاسبات صفحه خرید و فروش مجدد پس از روز اعمال تغییر دامنه نوسان انجام خواهد شد.

تبصره: پس از افزایش دامنه نوسان قیمتی نماد معاملاتی و بازگشایی نماد معاملاتی (به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت موضوع ماده 13 دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده نزد سازمان یا وجود اقدامات شرکتی)، مبنای محاسبه شکل گیری مجدد ثبت خرید و فروش از روز بازگشت دامنه نوسان قیمتی نماز به حالت عادی (در تابلوی زرد صد در صد، تابلو نارنجی دو درصد و در تابلو قرمز یک درصد) است.

2. صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام و مختلط می توانند تا حداکثر 10 درصد از دارایی های تحت مدیریت صندوق را در بازار پایه سرمایه گذاری کنند.

3. در صورتی که قابلیت اتکا و به موقع بودن ارائه اطلاعات ناشران درج شده در بازار پایه طبق دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده نزد سازمان بهبود یابد، فرابورس می‌تواند برای ارائه پیشنهاد به سازمان در راستای افزایش نصاب سرمایه گذاری صندوق ها در بازار پایه اقدام کند.

4. از تاریخ ابلاغ این مصوبه، شرکت هایی که صورت های مالی سالانه حسابرسی شده آنها دو سال مالی متوالی ارائه نشود، مدیران شرکت علاوه بر جریمه نقدی حسب مورد سلب صلاحیت خواهند شد.

5. در جهت ارتقای شفافیت شرکت های بازار پایه در صورت درخواست ناشر، فرابورس پذیرش این شرکت ها را در هیات پذیرش در اولویت بررسی قرار دهد.

6. درخواست فعالان بازار پایه مبنی بر عدم اجرای مصوبه شورا در خصوص عدم نمایش مطنه های قیمت (پس از شش ماه) در شورای عالی بورس طرح شود.

7. معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان موضوع کد های اشخاص حقیقی و حقوقی بازار پایه را بررسی و در صورت احراز تخلف ضمن انجام اقدامات قانونی، نتیجه از سوی سازمان به شورای عالی برگزار خواهد شد.

8. امکان انجام خرید اعتباری و قرار گرفتن سهام درج شده در بازار پایه به عنوان ارزش تضمین تصویب و مقررات ضرایب مربوطه توسط کمیته پایش ریسک بازار تعیین و ابلاغ شود.

سوالی که برای بسیاری از سهامداران و سرمایه گذاران پیش می آید این است که تفاوت عرضه اولیه در بورس و فرابورس در چیست؟ که باتوجه با توضیحات فوق متوجه این شدید که در مورد عرضه اولیه هیچ تفاوتی بین بورس و فرابورس وجود ندارد.

با انواع بازار فرابورس و قوانین جدید بازار پایه که یکی از بازارهای اصلی فرابورس است آشنا شدید. در ادامه اشاره ای به بازارهای مالی ایران (بازار بورس و فرابورس و تفاوت های آن ها می اندازیم).

نگاهی به بازا بورس و فرابورس و تفاوت های آن ها

بازار سرمایه ایران متشکل از بازار بورس و فرابورس است. در واقع شرکت هایی که موفق به پذیرش در بورس نمی شوند سهام خود را در فرابورس عرضه و معامله می کنند. در بالا گفتیم که چند بازار در فرابورس داریم؟ و با انواع بازار های فرابورس آشنا شدید. کلمه بازار به معنی هر مکان یا (شبکه ارتباطی مانند اینترنت) است که شرایط مناسبی را به وجود بیاورد که خریدار و فروشنده یک کالا بتوانند ارتباط بگیرند و معامله ای بین آنها صورت بگیرد. اگر بخواهیم بگوییم بورس چیست به زبان ساده می توان گفت بورس یک بازار مالی است و در بازار بورس معامله بر روی سهام شرکت های سهامی عام صورت می گیرد به عبارتی در بازار بورس سهام شرکت ها خرید و فروش می شود. بورس دارای انواع مختلفی است مانند: بورس کالا، بورس اوراق بهادار، بورس انرژی، بورس ارز.

فرابورس چیست و تفاوت بازار بورس و فرا بورس 

فرابورس مانند بورس، مکانی برای سرمایه گذاران و سهامداران است تا بتوانند دارایی های خود را با یکدیگر معامله کنند اما با این تفاوت که شرکت هایی که نتوانسته اند به هر دلیلی در بورس ثبت شوند میتوانند در بازار فرابورس اقدام به معامله کنند. بازار فرابورس در اصل دومین بازار سرمایه ایران با نام فرابورس به انگلیسی: Over the Counter Market (به اختصار OTC) است یکی از مزیت های بازار فرابورس راحت‌تر بودن فرایند پذیرش و خرید و فروش در آن می باشد.

شرکت‌‌های کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. البته، سطح نظارت در فرابورس، کمتر از بورس است و از نظر گزارش‌گیری، در طول یک سال مالی، شرکت‌های بورس ملزم به انتشار تعداد بیشتری گزارش هستند و به همین دلیل شفافیت بیشتری دارند. که این موضوع سبب شده تا ریسک سرمایه‌گذاری در فرابورس بیشتر از بورس باشد. تعداد قابل توجهی اوراق بدهی در فرابورس ایران معامله می‌شوند و در نتیجه این شرکت را به یک بورس کامل تبدیل کرده است.

سوالاتی مانند: بورس بهتر است یا فرابورس؟ یا فرق بورس و فرابورس به زبان ساده، شرایط پذیرش در بورس و فرابورس، انتقال از فرابورس به بورس و… در ذهن اکثر افرادی که در بازار بورس فعالیت می کنند نقش می بندد که دانستن پاسخ درست این سوالات به طبع کمک بسیاری در هوشمندی سرمایه گذاری آنها می کند. با اطمینان میتوان گفت که بین بازار بورس و فرابورس تفاوت هایی وجود دارد که در ذیل به آن می پردازیم.

تفاوت بازار بورس و فرا بورس :

• تقسیم بندی بازار : 

همانطور که در تعریف بورس و فرابورس در قسمت بالا توضیح دادیم، متوجه شدید که بازار بورس فقط دو نوع بازار دارد که هر دو این بازار ها با هم در ارتباط هستند و مرتبط هستند اما در فرابورس، همانطور که در بخش چند بازار در فرابورس داریم؟ ذکر شد 6 بازار در فرابورس وجود دارد.

• فرایند پذیرش در بازار بورس و فرابورس : 

به منظور پذیرش و قبول شدن در فعالیت کردن در بازار بورس برای شرکت ها کمی سخت تر است به همین علت شرکت هایی که نتوانسته اند در بازار بورس پذیرش شوند اقدام به فعالیت در بازار فرابورس می کنند. در ادامه سعی داریم با نمایش جدول نحوه پذیرش در بازار بورس و فرابورس را در اختیارتان قرار بدهیم.

• تامین مالی :

یکی از مزیت های فرابورس نسبت به بورس این است که شرکت هایی که در فرابورس پذیرفته شده اند میتوانند از فروشی که از سهام خوشان داشته اند از مزایای تأمین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند و میتوانند از طریق سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه خود را از لحاظ مالی تامین کنند.

• معافیت مالیاتی :

یکی از مزایای فرابورس معافیت از مالیات است به طور مثال: برای شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکت‌های حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.

• توثیق سهام :

به منظور اخذ تسهیلات، سهامداران و سرمایه گذاران شرکت های پذیرش شده در فرابورس میتوانند با گذاشتن وثیقه اقدام کنند بدین دلیل که شبکه بانکی، سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه‌گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.

• امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی :

با پذیرش در بازار فرابورس، سرمایه گذاران و سهامداران می توانند با ارائه مدارک مشخص به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه‌گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تأمین کنند.

• امکان خروج از فرابورس 

• نبود حجم مبنا :در بازار فرابورس به علت عدم وجود حجم مبنا، معاملات خیلی روان تر انجام میشوند و از نقد شوندگی بالاتری برخوردار هستند.

جمع بندی:

بازار بورس و بازار فرابورس مکانی بازارهای مالی هستند که در آن ها سهام شرکت ها مورد معامله قرار می گیرد. سهام شرکت هایی که موفق به پذیرش در بورس نشده اند در بازار فرابورس معامله می شود. هدف اصلی نگارش این پست پاسخ به به این سوال بود که چند بازار در فرابورس داریم؟ بازار فرابورس شامل 5 بازار اصلی بازار اول فرابورس، بازار دوم فرابورس، بازار سوم فرابورس (بازار عرضه)، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) فرابورس، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه می باشد که توضیحاتی در خصوص هر کدام از انواع بازارهای فرابورس و قوانین جدید بازار پایه فرابورس ذکر شد که امیدواریم برای شما مفید بوده باشد.