تورم چیست و چگونه ایجاد می شود؟

یکی از اصطلاحاتی که همه افراد عادی با آن آشنا هستند ” تورم” است و حتما لازم نیست که افراد در بازار بورس و یا فرابورس فعالیت داشته باشند تا مفهوم تورم را حس کنند. در این قسمت از پست تصمیم داریم به صورت اختصاصی به مفهوم تورم بپردازیم و به سوالاتی مانند: تورم چیست و چگونه ایجاد می شود؟ معنی تورم چیست؟ تعریف تورم به زبان ساده، عوامل تاثیرگذار بر تورم و … بپردازیم.

مواردی که در این پست مورد بررسی قرار می گیرند:

• تورم چیست؟
• انواع تورم
• تورم چگونه ایجاد می شود؟
• پیامدهای تورم
• بررسی رابطه تورم با بورس ایران

تورم چیست؟

تورم ( Inflation ) یکی از مهمترین عواملی است که باعث ضعیف شدن وضعیت اقتصادی یک کشور و مردم آن کشور میشود. بارها و بارها کلمه “تورم” را شنیده ایم. تورم به زبان ساده به افزایش قیمت ها به صورت ناهماهنگ و غیر منطقی می گویند. تورم چه زمانی بوجود می آید؟ زمانی که بین هزینه و درآمد دولت هماهنگی وجود نداشته باشد تورم به وجود می آید و حتی زمانی که حجم پول در گردش بازار با عرضه کلا و خدمات موجود در بازار تناسب نداشته باشد تورم رخ میدهد.

به عبارتی تورم یک مالیات به نفع ثروتمندان است زیرا این مالیات را از قشر ضعیف گرفته و به دارایی ثروتمندان اضافه میشود پس بیشترین هزینه تورم را قشر ضعیف جامعه متحمل میشوند و این در حالی است که کمترین هزینه های تورم را ثروتمندان پرداخت می کنند. تورم به صورت کلی قدرت خرید را از مردم یک کشور گرفته و برای خرید کالا و خدمات باید پول بیشتری را پرداخت کنند.

به این موضوع دقت داشته باید که هر افزایش قیمتی تورم نیست چرا که افزایش قیمت و تورم معمولا در طی یک سال مورد بررسی قرار میگیرد و هنگام تورم همه اجناس با افزایش قیمت روبه رو میشوند. هر چه میزان تورم بیش‌تر شود، قدرت خرید یک واحد پول کم‌ترمی شود. تورم غالبا موجب بی‌اعتباری برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی بلندمدت شرکت‌ها می‌شود.

انواع تورم

پس به هر افزایش قیمت نا منظم و غیرمعقولی که طی یک سال برای همه اجناس اتفاق بیفتد تورم میگویند اما بهتر است که با انواع تورم هم آشنا شوید و بدانید که تورم ها به چند دسته تقسیم بندی میشوند؟

• تورم خزنده و آرام: تورم خزنده و آرام زمانی اتفاق می افتد که قیمت کالا و خدمات حدودا بین 4 تا 8 در صد افزایش کرده باشد. با این حال باید گفت که تورم همیشه بد نیست و در درصدهای کوچک بیانگر رشد اقتصادی کشور است.
• تورم شدید: تورم شدید و ناگهانی اتفاق می افتد و به صورت یکباره قیمت همه اجاس افزایش نامنظم پیدا می کند و افزایش قیمت بین 15 تا 25 درصد در سال است.
• تورم حاد: تورم حاد یا بسیار شدید از شدیدترین و بدترین نوع تورم است و درصد افزایش قیمت اجناس 50 درصد در ماه است. البته در تورم حاد بین بازه زمانی 6 ماه قیمت ها 2 برابر میشود.

تورم چگونه ایجاد می شود؟

دلایل زیادی هستند که باعث به وجود آمدن تورم می شوند، برای پاسخ دادن به سوال “تورم چیست و چگونه ایجاد می شود؟” در تلاش هستیم که در این پست همه موارد را بررسی کنیم.

زمانی که عرضه کل کاهش پیدا کند و یا تقاضای کل افزایش پیدا کند تورم به وجود می آید و زمانی که عرضه پول بیشتر از رشد اقتصادی شود میتواند منجر به ایجاد تورم شود.

زمانی که هزینه‌های دولت از درآمدهای آن در بودجه سالانه بیش‌تر باشد، دولت با کسری بودجه مواجه می‌شود. اگر دولت برای حل مشکل کسری بودجه اقدام به استقراض از بانک مرکزی یا فروش درآمدهای ارزی به بانک مرکزی کند، پایه پولی و به دنبال آن نقدینگی کل در اقتصاد افزایش می‌یابد که این افزایش نقدینگی آثار تورمی به دنبال خواهد داشت.

در پاسخ به این سوال که علت ایجاد تورم چیست می توان به طور کلی تورم در ایران را ناشی از چند عامل اصلی دانست:

• اقتصاد نفت محور ایران باعث شده نوسان قیمت نفت بر درآمدهای کشور تاثیر گذاشته و تورم ایجاد شود.
• افزایش قیمت دلار و ارز در بازه های زمانی کوتاه قیمت ارز و دلار در ایران یکی از مهمترین دلایل ایجاد تورم در کشور است.
• افزایش نقدینگی باعث ایجاد تورم می شود. نقدینگی به معنی پول در دست مردم است که هرچه نقدینگی سرگردان در کشور بیشتر باشد نرخ تورم نیز افزایش پیدا می کند.
• یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده تورم کاهش تولید در کشور است.

پیامدهای تورم

با توجه به توضیحاتی که ارائه شد میتوان به سادگی این موضوع را درک کرد که تورم یک اتفاق منفی و ناخوشایند از لحاظ اقتصادی و سیاسی برای یک کشور است.

در این بخش قصد داریم که پیامد های منفی تورم را به طور مشخص برشماریم، تورم موجب:

• کاهش قدرت خرید قشر ضعیف جامعه
• افزایش هزینه های عمومی دولت
• استقراض دولت از بانک مرکزی
• افزایش بی عدالتی اجتماعی و اقتصادی
• افزایش قیمت نسبی کلاهای صادراتی
• کاهش قیمت نسبی کالاهای وادراتی

رابطه تورم و بورس ایران

تورم بر عوامل اقتصادی تاثیر مستقیم و منفی میگذارد و در قسمت فوق به پیامدهای منفی تورم اشاره کردیم و گفتیم که تورم چه اثرات منفی بر اقتصاد یک کشور وارد میکند. اما رابطه تورم با بورس به چه میزان است؟ میتوان حدس زد که تورم بر روی بورس هم تاثیرات مستقیمی میگذارد.

به صورت کلی اگر بخواهیم بگوییم تورم باعث میشود تا سودآوری شرکت ها کاهش پیدا کند. چرا که شرکت ها با توجه به برنامه ریزی و بودجه بندی که برای روزها و ماه های آتی انجام داده اند با قیمت هایی که بعد از تورم رخ میدهد هماهنگی ندارند و اختلاف بسیار زیادی با آن دارند و هیمن موضوع باعث میشود که پروژه ها و فعالیت های شرکت ها به تعویق بیوفتد. تورم در بورس ایران در برخی از شرایط موجب کاهش ارزش شرکت‌ها و در برخی دیگر موجب افزایش قیمت سهام شرکت‌ها می‌شود.

نرخ بهره بدون ریسک شامل نرخ بهره واقعی و صرف تورم است. صرف تورم بخشی از نرخ بهره است که در اثر تورم، نرخ بهره را افزایش می‌دهد. از این رو، افزایش نرخ تورم باعث افزایش نرخ بهره بدون ریسک و کاملا افزایش هزینه سرمایه شرکت‌های بورسی می‌شود. بنابراین، تورم از طریق هزینه سرمایه به شرکت‌ها منتقل می‌شود و موجب کاهش سودآوری شرکت‌ها می‌شود.

نگاهی بر تفاوت بازار بورس و فرابورس

بهترین سهام در بورس را چگونه تشخیص دهیم؟

سهام مناسب برای سرمایه گذاری بلند مدت چه ویژگی دارد؟