بورس انرژی چیست و معاملات در بازار بورس انرژی چگونه است؟
بازار بورس دنیای وسیعی است و انواع متنوعی دارد که در هر حوزه و صنعتی میتوان در آن فعالیت داشت و کسب سود کرد. دانستن اینکه بورس انرژی چیست و معاملات در بازار بورس انرژی چگونه است، میتواند نه تنها برای سهامداران و سرمایه گذاران بلکه برای افراد عادی که فعالیتی داخل بورس ندارند جالب و مفید باشد. در مطالب گذشته اشاره ای به تنوع و گستردگی شاخه های بازار بورس و انواع بورس کردیم مانند: بورس کالا، فرابورس، بورس اوراق بهادار، بورس آتی کالا و بورس انرژی که ما در این آموزش ها سعی به توضیح کامل و اختصاصی هر یک از این موارد داریم.
بورس انرژی چیست و معامله در آن چگونه است؟
بورس انرژی یک بورس کالایی است که سرمایه گذاران و سهامداران میتوانند معاملات و داد و ستد هایی که حامل انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای برق، گاز، نفت و… است را انجام دهند. در بورس انرژی معاملات فقط در حوزه انرژی مثل نفت، گاز، برق و محصولات پتروشیمی و… صورت می گیرد. توجه داشته باشد که انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاص و ویژه‌ای دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضه کنندگان و خریداران در این بازار ویژگی هایی دارند و مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است و در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم صورت می گیرد و قراردادهای آینده، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و … نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند. در این بازار فقط مشتریان حقوقی حق خرید دارند بجز در اوراق سلف که افراد حقیقی هم حق خرید دارند. بازار فیزیکی خود شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. همچنین هر یک از تابلوها دارای دو رینگ داخلی و بینالمللی هستند که در ادامه توضیح می دهیم.
حامل های انرژی عبارت اند از: نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی که افراد میتوانند در بازار بورس انرژی سهام یا نماد این کالا ها را خریداری کنند.
هدف از ایجاد بورس انرژی ایران، رسیدن به بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی می باشد.
برای پاسخ به سوال “بورس انرژی چیست و معاملات در بازار بورس انرژی چگونه است؟” باید به این نکته اشاره کرد که بورس انرژی به منظور عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفته است.
انواع بورس انرژی کدام است؟
بورس انرژی بازار متفاوت و انواع گوناگونی دارد که 3 بازار اعم از فیزيکی، مشتقه و فرعی را شامل می شود. بازار فیزيکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی ساير حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. برای مشخص تر شدن این بازار به توضیحات زیر در جدول توجه کنید.
برای توضیحات بیشتر دررابطه با انواع تابلوهای بورس انرژی میتوانید از اطلاعات جدول زیر هم استفاده کنید.
چگونه در بورس انرژی معامله کنیم؟
معامله در بورس انرژی چگونه است؟ اولین گام برای فعالیت و معامله در بورس انرژی این است که سهامداران و سرمایه گذاران باید کد سهامداری برای ورود به بازار انرژی را دریافت کنند. در ابتدا مشتری می بایست به یکی از ۴۰ کارگزاری رسمی مجوزدار در بورس انرژی مراجعه کند و کد سهامداری خود را دریافت نماید. سپس از طریق نام کاربری و رمزی که در اختیار او قرار داده خواهد شد می تواند به سیستم معاملات آنلاین وارد شده و کلیه نمادهای بورس انرژی با قیمت های آنها و همچنین سفارشات خرید و فروش را مشاهده نماید. در حال حاضر سهام ۲۰ پالایشگاه نفت و گاز و ۲۰ نیروگاه تولید برق و ۱۰ مجتمع پتروشیمی در بورس انرژی حضور دارند.
بازارهای هر کدام را میتوانیم از حیث زمانی و کالایی جدا کنیم و اطلاعات متفاوتی دریافت کنیم. به طور مثال:
انواع بازارهای برق (از حیث کالا)
1 . بازار انرژی: معاملات برق در بورس انرژی همان معاملات توان ظاهری برق محسوب می‌شود.
2 . خدمات جانبی: بازار توان راکتیو و خدمات رزرو و ظرفیت و ساير خدماتی که برای حفظ توان ظاهری در شبکه مورد نیاز است.
3 . انتقال: بازاريست که در آن خدمات انتقال انرژی الکتريکی مورد معامله قرار می‌گیرد.
و اما از حیث زمانی چه تفاوتی با یکدیگر می کنند و چه انواعی دارند؟
انواع بازارهای برق (از حیث زمانی)
1 – بازار سلف: قرارداد سلف قراردادی است که در آن خريدار و فروشنده کالا برای زمان تحويل معین در آينده و مقدار مشخصی از کالا به قیمت توافقی به تفاهم می‌رسند.بازار سلف هنوز در ایران راه اندازی نشده است و قرار است در بورس انرژی ايران راه اندازی گردد.
2 – بازار روز بعد: در بیشتر بازارهای برق به منظور تولید و مصرف در ساعات روز بعد برنامه ريزی می‌شود اين بازار در ايران به بازار روز فروش معروف است.
3 – بازار لحظه‌ای: با توجه به تغییرات سمت بار و سمت تولید ايجاد تعادل در بازه‌ها زمانی کمتر از يک ساعت الزامیست. در بورس انرژی در فاز اول قرار است که معاملات سلف برق تحت عنوان سلف موازی استاندارد صورت گیرد و معاملات برق از سه روز جلوتر به بعد امکان پذیر است و معاملات بازار روز بعد و بازار لحظه‌ای فعلا در بورس انرژی مورد معامله قرار نخواهد گرفت.
کارمزد معاملات در بورس انرژی چگونه است؟
همانطور که میدانید معاملات بورس انرژی مانند سایر معاملات بورسی شامل کارمزد می شود. بر اساس آخرین مصوبه بورس انرژی، شرح کارمزد معاملات در بورس انرژی، در حال حاضر به صورت جدول زیر است:
نکته های مهم در رابطه با بورس انرژی
- خوب ایت که بدانید، مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می توانند نسبت به خرید اوراق سلف موازی استاندارد اقدام نمایند.
- برای خرید اتانول در بازار فیزیکی است که سهمیه وجود دارد.
- در معاملات بورس انرژی ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می شود. مابقی آن برای کالاهای داخلی ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین الملل ۵ روز کاری دریافت می شود.
- و در بورس انرژی هیچ نظم یا ترتیبی برای عرضه ها وجود ندارد.
اصول اقتصادی پیشنهاد قیمت در بورس انرژی به چه صورت است؟
۳۰ شرکت سهام دار بورس انرژی در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی
- شرکت ملی نفت
- شرکت پخش فرآورده های نفتی ایران
- شرکت پالایش نفت آبادان
- شرکت پالایش نفت اصفهان
- شرکت پالایش نفت بندر عباس
- شرکت پالایش نفت بهران
- شرکت پالایش نفت تبریز
- شرکت پالایش نفت تهران
- شرکت پالایش نفت امام خمینی
- شرکت پالایش نفت شیراز
- شرکت پالایش گاز ایلام
- شرکت پالایش گاز خانگیزان
- شرکت پالایش نفت کرمانشاه
- شرکت پالایش نفت لاوان
- مجتمع گازی پارس جنوبی عسلویه
- شرکت پتروشیمی بندر امام خمینی
- شرکت پتروشیمی جم
- شرکت پتروشیمی رازی
- شرکت پتروشیمی زاگرس
- شرکت پتروشیمی فن آوران
- شرکت پتروشیمی کرمانشاه
- شرکت پتروشیمی مبین
- شرکت ذوب آهن اصفهان
- شرکت زغال سنگ البرز مرکزی
- شرکت زغال سنگ کرمان
- واحد کک سازن و پالایش قطران زرند
- شرکت پروده طبس
- شرکت پتروشیمی تبریز
- شرکت پتروشیمی شازند
- شرکت پتروشیمی مبین
۲۰ شرکت سهام دار بورس انرژی در حوزه تولید برق
-
- نیروگاه سیکل ترکیبی فارس (شرکت مولد نیروگاهی تجارت فارس)
- نیروگاه زرند (تولید برق مپنا)
- نیروگاه زنبق یزد ( تعاونی کارکنان نیروگاه یزد)
- نیروگاه سیکل ترکیبی ارومیه (شرکت تدبیرسازان سرامد)
- نیروگاه سیکل ترکیبی سبلان (شرکت سبلان برق امید)
- نیروگاه سیکل ترکیبی شریعتی (شرکت اندیشه سازان بهین سرآمد)
- نیروگاه سیکل ترکیبی نیشابور (شرکت ساینا گستر پردیسان)
- نیروگاه سیکل سنندج (شرکت تولید نیروی برق سنندج)
- نیروگاه سیکل ترکیبی منتظر قائم (شرکت توسعه برق و انرژی سپهر)
- نیروگاه شهید منتظر قائم (شرکت توسعه برق و انرژی سپهر)
- نیروگاه سیکل ترکیبی خوی (شرکت تولید نیروی پرتو شمس تابان)
- نیروگاه سیکل ترکیبی گیلان (شرکت توسعه مسیر برق گیلان)
- نیروگاه سیکل ترکیبی قم (شرکت پیوند گستر پارس)
- نیروگاه شهدای پاکدشت (شرکت تولید نیروی برق دماوند)
- نیروگاه شهید منتظری (شرکت پرشین فولاد)
- نیروگاه کازرون (شرکت سایپا گستر پردیسان)
- نیروگاه کهنوج (شرکت تولید برق ماهتاب کهنوج)
- نیروگاه کاشان (شرکت ساخت و بهره برداری انرژی)
- نیروگاه آبادان (شرکت تولید نیروی برق آبادان)
- نیروگاه سلطانیه (شرکت تولید نیروی مرکزی صبا)
