انواع بورس در ایران کدام اند؟
مقدمه
در مباحث گذشته نگاهی به پذیره نویسی، حق تقدم، افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی سهامداران و… داشتیم که دانستن همه این مباحث در بورس الزامی می باشد. اما سوال اینجاست که آیا در ایران بورس انواع مختلفی دارد؟ چند نوع بازار بورس وجود دارد و ویژگی هر کدام چیست و انواع بازار بورس در ایران چه تفات هایی با یکدیگر دارند؟ در ادامه قصد داریم که انواع بورس را معرفی و بررسی کنیم.
انواع بازار بورس در جهان عبارت اند از:
- بورس اوراق بهادار
- فرابورس
- بورس کالا
- بورس انرژی
- بورس ارز
انواع بازار بورس در ایران
انواع مختلف بازار بورس در ایران شبیه انواع بازار بورس در جهان است با این تفاوت که بورس ارز در ایران وجود ندارد (در بورس ارز ارزهای خارجی خرید و فروش می شوند) و ارزهای خارجی در ایران به صورت حضوری و دستی در صرافی ها خرید و فروش می شوند.
بورس اوراق بهادار تهران
اصلی ترین بازار بورس ایران بازار بورس اوراق بهادار ایران است. بورس اوراق بهادار تهران، بازار رسمی، متشکل و خودانتظام در بازار سرمایه ایران است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام میشود و تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد.
بورس اوراق بهادار تهران 83 سال است که فعالیت می کند. در این بخش از بورس بیشتر سرمایه گذاران بازار بورس فعالیت دارند، در بازار بورس اوراق بهادار ( یک بازار رسمی ) در اصل سهام شرکت ها و اوراق بهادار مانند: اوراق مشارکت با رعایت قوانین و مقررات خاصی خرید و فروش می شوند. تعیین قیمت در بازار بورس اوراق بهادار تهران با توجه به عرضه و تقاضا صورت می گیرد.
مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار:
- آسودگی در تامین مالی با به انتشار گذاشتن سهام و سایر اوراق بهادار( اوراق قرضه)
- کاهش ریسک نقدینگی
- دارا بودن معافیت مالیاتی
- تعیین ارزش سهام شرکت
- سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
- افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
- استفاده آسان از تسهیلات بانکی یا سایر ابزارهای مالی
- افزایش توان رقابتی و سهم از بازار
لازم به ذکر است که برای فعالیت در بازار بورس اوراق بهادار تهران حتما اطلاعات کامل و دانش تکنیکال را داشته باشید و فراموش نکنید که حد ضرر را برای سهام های خود مشخص کنید.
فرابورس
سهام شرکت هایی که نتوانسته اند در بازار بورس اوراق بهادار فعالیت کنند، در فرابورس معامله می شوند. تاریخچه فعالیت فرابورس در ایران به سال 1388 باز می گردد. بازار فرابورس در کشور های دیگر به منظور کمک به خرید و فروش سهام شرکت هایی است که سودآوری آن ها کمتر از بازار بورس است. در نتیجه وظیفه ایی که بازار فرابورس به عهده دارد این است که شرکت هایی را که قصد شرکت در بورس را دارند اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند سازماندهی کند.
درباره تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس بیشتر بدانید
فرابورس خود دارای سطوح و انواع مختلفی است که انواع بازار در فرابورس عبارت اند از:
- بازار های اول ( زرد ): در این بازار دامنه نوسان 5% و بدون حجم مبنا است.
- بازار های دوم ( نارنجی ) : فقط شامل سهام شرکت‌های سهامی عام می شود و حتی شرکت هایی که قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام را دارند یا سهام شرکت‌های زیان‌ده، تازه‌تأسیس میتوانند در این دسته بندی قرار بگیرند. در این بازار دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد است.
- بازار های سوم (قرمز ): دامنه نوسان دراین بازار مثبت و منفی ۱ درصد است.
که بر اساس همین سطوح و دسته بندی ها شرکت ها باتوجه به ریسک سرمایه گذاری، شفافیت صورت های مالی، میزان بدهی و عوامل دیگر در یکی از این 3 دسته قرار می گیرند.
ویژگی های بازار فرا بورس: تنوع سرمایه‌گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام
مزایای پذیرش در بازار فرابورس:
- تامین مالی آسان و ارزان
- منجر به افزایش نقدینگی سهام میشود
- دارای معافیت مالیاتی
- آسودگی در انتقال سهام به صورت کم هزینه و با سرعت
- اطلاع‌رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه
- بهره‌گیری از امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
بازار بورس کالا
یکی از انواع بازار بورس ایران، بازار بورس کالا می باشد. بازار بورس کالا یک بازار منسجم و هماهنگ است. در این بازار عرضه کنندگان شروع به عرضه کالاهای خود می کنند و آن کالای مشخص پس از بررسی های کارشناسان، قیمت گذاری می شود و در آخر به خریداران عرضه میشود که به این معنی است که اشخاص میتوانند در بازار بورس کالا سهام کالاهای مختلف را بخرند. در بازار بورس کالا اغلب کالا های خام و فرآوری نشده مورد داد و ستد قرار می گیرند مانند: فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… بازار بورس کالا برای اشخاصی که قصد به حدکثر رساندن سود خود را دارند پیشنهاد می شود. قرارداد های نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی انواعی از بازار ها و قرار داد ها و اوراق قابل معامله و خرید وفروش هستند که در بازار بورس کالا مطرح هستند. خلاصه ای از تعریف عنوان هایی که ذکر شد را بررسی می کنیم.
قرارداد نقدی: مبتنی بر این قراردادی، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام میشود.
قرارداد سلف: به قراردادی گفته می شود که ، کالا باقیمت معین درزمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت شود.
قرارداد نسیه: قراردادی است که بر اساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود.
قرارداد آتی: مبتنی بر این قرارداد، فروشنده بر اساس آن متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که اکنون تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.
قرارداد سلف استاندارد: به قراردادی گفته می شود که، عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.
قرارداد اختیار معامله: قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن‌یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم میشود. در هرکدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.
گواهی سپرده کالایی: بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تائید بورس صادر می‌گردد.
بورس انرژی
برای شفاف تر شدن موضوع بهتر است اول مفهوم حامل های انرژی را مطرح کنیم.
منظور از حاملهای انرژی نفت، گاز، برق، نفت کوره و سایر حاملهای انرژی است که در بورس انرژی شما می توانید معاملات و خرید و فروش هایی را در حامل های انرژی را انجام دهید. در معاملات بازار بورس انرژی ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت میشود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت میشود. البته قابل ذکر است که انجام معامله و خرید و فروش در بورس انرژی شرایط خاص و ویژه‌ای دارد .همانطور که مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضه‌کنندگان و خریداران در بازار بورس انرژی ویژگی‌های خاصی دارند پس لذا مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت‌تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است.
امیدواریم آشنایی با انواع بازار بورس در ایران برای شما مفید بوده باشد.
