اوراق مشارکت چیست و نحوه خرید و فروش آن در بورس و خارج از بورس چگونه است؟

در این مقاله قصد داریم به شرح کامل اوراق مشارکت و نحوه خرید و فروش آن در بازار بورس ایران بپردازیم.  بطور کلی می توان گفت که اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار است که به منظور تامین بودجه برخی پروژه ها منتشر می شود که امکان خرید آن از طریق سامانه معاملاتی البته باداشتن کد معاملاتی و همچنین بانک های عامل وجود دارد.

با ما همراه باشید تا در ادامه با نحوه خرید و فروش اوراق بهادار در بورس و خارج از بورس و همچنین میزان کارمزد معاملات آشنا شوید.

اوراق بهادار با درآمد ثابت چیست و انواع آن کدامند؟

اوراق مشارکت چیست؟

به اوراق بانام و بی نام که به مدت مشخصی به قیمت اسمی انتشار می یابد، اوراق مشارکت می گویند و سرمایه‌گذار نسبت به قیمت اسمی و مدت‌ زمان مشارکت در سود حاصل از پروژه‌ها مدعی است.

به زبان ساده می توان گفت که اوراق مشارکت نوعی بدهی مالی برای شرکت انتشار دهنده آن می باشد که در قبال آن متعهد به پرداخت مبلغ ثابتی به عنوان سود که میزان آن در اوراق ذکر شده، در زمان های مشخص به شخص سرمایه گذار می شود.

از رایج ترین اوراق مشارکت می توان به اوراق مشارکت اوراق با سود دوره‌ای ثابت و بازپرداخت اصل مبلغ اسمی اشاره نمود. از آنجایی که شما به میزان سود اعلامی در ورقه و در آخر دوره معادل ارزش اسمی هر ورقه را دریافت خواهید نمود باید دقت داشته باشید که قیمت تابلوی این نوع اوراق مشارکت باید با ارزش اسمی آن برابر باشد.

چه نهادهایی مجاز به انتشار اوراق مشارکت می باشند؟

اغلب نهاد های عمومی و غیر دولتی ، شرکت‌های تعاونی تولید ، مؤسسات عام‌المنفعه ، شرکت های دولتی ، شهرداری‌ها و مؤسسات  و همچنین شرکت های وابسته به این نهاد ها و شرکت‌های سهامی عام و خاص جهت تامین بودجه لازم برای پروژه های ساختمانی ، عمرانی و خدماتی ، تأمین مواد اولیه تولید و تکمیل و توسعه طرح‌های سودآور تولیدی مجاز به انتشار اوراق مشارکت می باشند.

برای انتشار اوراق مشارکت توسط هر یک از نهادهای فوق ، باید توجیهی وجود داشته باشد از این رو آنها هزینه پروژه مورد نظر را ارزیابی نموده و اعلام می نمایند و برای تشویق و ترغیب و ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران ، سود آن را 3 الی 6 درصد بیشتر از رخ سود سپرده بلندمدت یک‌ساله بانک‌ها در نظر گرفته می شود.

نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت در بازار بورس و خارج از آن

اگر اوراق مشارکت در بازا فرابورس انتشار یابد امکان خرید و فروش و معامله آن در سامانه معاملاتی آنلاین از طریق ثبت سفارش همچون سهام عادی وجود دارد.

اما خرید و فروش اوراق مشارکت در خارج از بورس، از طریق شعب بانکی عامل امکان پذیر می باشد. در این روش شخص سرمایه گذار باید پیش از هر کاری اوراق مشارکت مناسب را از طریق سایت های خبری و روزنامه ها شناسایی نمایند و سپس به همراه مدرک شناسایی خود (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از شعب بانک های عامل مراجعه نماید.

اوراق مشارکت چه بورسی باشند و چه غیر بورسی باید بانکی را تحت عنوان بانک عامل معرفی کند تا سرمایه گذاران بتوانند برای خرید و همچنین دریافت سود دوره ای سرمایه گذاری و اصل پول به آن مراجعه نمایند.

قیمت اسمی اوراق مشارکت در طول چند سال گذشته برابر با یک‌ میلیون ریال شناسایی گردیده و معمولا هر سرمایه گذار باید حداقل 10 ورقه آن که برابر است با 10 میلیون ریال می باشد را خریداری نماید.

• نحوه فروش اوراق مشارکت (دولت یا ارگان های دولتی) قبل از سررسید

اگر قصد خرید اوراق مشارکتی دارید که توسط دولت یا ارگان‌های دولتی منتشر می شوند باید به بانک های عامل مراجعه نمایید زیرا انتشار این اوراق فقط از طریق بانک های عامل انجام می شود و اگر قصد فروش آنها پیش از سررسید را دارید باید مجددا به نهادی که در برگه اعلام میشود یا به بانک عامل مراجعه کنید.

• نحوه فروش اوراق مشارکت (منتشر شده در بورس) قبل از سررسید 

اوراق مشارکتی که در بازار پایه فرابورس انتشار می یابند نیز، قابلیت فروش پیش از سر رسید را دارد و جهت معامله این گونه اوراق باید درخواست فروشتان را به کارگزاری خود بدهید. دو حالت در این شرایط وجود دارد ، یک اینکه متقاضی برای خرید آن وجود داشته و اوراق شما به راحتی نقد می شود و حالت دوم این است که اگر هیچ متقاضی برای خرید آن وجود نداشته باشد بازارگردان اوراق موظف است که این اوراق را از شما خریداری نماید.

چه اطلاعاتی بر روی اوراق مشارکت ثبت شده است؟

اطلاعاتی همچون : تعداد اوراق مشارکت و مبلغ سرمایه اسمی ، دوره‌های پرداخت سود ، درصد سود علی‌الحساب ، بانام یا بینام و عمر اوراق مشارکت (دوساله الی ۵ ساله) بر روی اوراق مشارکت درج شده که هر سرمایه گذاری باید به هنگام خرید با آنها توجه نماید.

نحوه پرداخت سود اوراق مشارکت چگونه است؟

با توجه مطالبی که تا این بخش از مقاله در اختیار شما عزیزان قرار گرفت ، با مفهوم و کارایی اوراق مشارکت و نحوه خرید و فروش آن در بورس و خارج از بورس آشنا شدید. در این بخش از مقاله به نحوه پرداخت سود اوراق مشارکت می پردازیم.

سود اوراق مشارکت راس تاریخ های مشخص شده واریز می گردد ، اگر شما قصد دارید اوراق مشارکت خود را پس از دریافت اولین سود به فروش برسانید، باید بدانید که نماد شرکت مذکور 3 روز قبل از پرداخت سود بسته می شود از این رو باید تا باز شدن نماد پس از پرداخت سود صبر نماید.

سرمایه گذارانی که اوراق مشارکت خریداری می نمایند ، یک شماره حساب بانکی به منظور واریز سود مقرر به کارگزاری اعلام می کنند و شرکت انتشار دهنده اوراق مشارکت سود را به‌حساب سپرده‌گذاری مرکزی واریز خواهد شد و شرکت سپرده‌گذاری هم مبلغ سود شما را به‌ حساب اعلامی شما واریز خواهد نمود.

خرید اوراق مشارکت در میان دوره یعنی شما اوراقی را خریداری می کنید که حداقل اولین سود آن توسط شرکت ناشر به سرمایه گذار پرداخت شده است.

بطور مثال اگر شما قصد خرید اوراق مشارکتی در تاریخ 20 مهر را دارید که اولین سود آن در تاریخ 30 شهریور پرداخت شده ، باید علاوه بر پرداخت بابت قیمت تابلو که معمولا هم قیمت اسمی اوراق می باشد باید سود مربوط به ۱ تا ۲۰ مهر را که ۲۰ روز است به دارنده قبلی این اوراق بپردازید تا پس از خرید، در تاریخ بعدی پرداخت سود، مبلغی معادل سود یک ماه را دریافت خواهید کرد.

کارمزد خرید و فروش اوراق مشارکت چقدر است؟

بطور کلی کارمزد معامله همه اوراق بهادار بخصوص اوراق مشارکت برابر است با یک هفتم سهام عادی در بازار بورس اوراق بهادار می باشد. لازم به ذکر است که با توجه به ماده 73 دستورالعمل نحوه انجام معاملات، کارمزد عرضه اولیه اوراق مشارکت را باید شرکت انتشار دهنده پرداخت نماید.

بهترین زمان برای خرید و فروش اوراق مشارکت

شاید این سوال برایتان مطرح شود که بهترین زمان خرید و فروش اوراق مشارکت چه زمانی می باشد؟ همانطور که متوجه شدید اوراق مشارکت دارای سود ثابت علی الحساب می باشد به همین دلیل از این اوراق به منظور کاهش ریسک پرتفوی در بازارهای ریسکی استفاده می نمایند.

اکثر فعالان بازار بورس سعی بر تشکیل پرتفوی متنوع دارند از این رو با توجه به میزان ریسک پذیری خود بخشی از سرمایه خود را صرف خرید سهام با ریسک بالا و بخش دیگر سرمایه را صرف خرید اوراق با ریسک کم همچون اوراق مشارکت می نمایند.

می توان گفت بهترین زمان فروش اوراق مشارکت زمانی است که شاخص روند صعودی و رشدی دارد و بالعکس بهترین زمان  خرید اوراق مشارکت زمانی می باشد که روند بازار خنثی و نزولی می باشد.