چگونه‌ یک دارایی را قیمت‌گذاری کنیم؟

یکی از مهم‌ترین نکات در مورد تعیین نرخ سود و یا ضرر در یک کسب‌وکار، شرکت، استارتاپ و تجارت، مشخص‌کردن مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای یا همان Capital Asset Pricing Model می‌باشد. در واقع به این طریق شما می‌توانید قیمت‌گذاری را روی یک کالا، سرویس و یا خدمات در آینده نزدیک و یا حتی دور انجام دهید.

البته نیاز به چند مفهوم و یادگیری چند اصل کلیدی و سال‌های زیادی تجربه خواهد داشت. در نظر داشته باشید که یکی از مهم‌ترین موضوعات در امور مالی و مدیریت دارایی یک مجموعه و یا حتی شخص، میزان ریسک و یا خطرپذیری سرمایه‌ها است. در واقع هر سرمایه‌گذاری که وارد یک بازار می‌شود، با هر بار سرمایه‌گذاری روی یک واحد ملزم به این می‌گردد که ریسک بپذیرد. در این شرایط می‌توان از مدل‌های مختلف از جمله مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای استفاده نمود.

از طرفی مدل قیمت‌گذاری در سال 1952 مورداستفاده قرار می‌گیرد و یکی از پرکاربردترین و اساسی‌ترین گزینه‌های توسعه میدان‌ها مالی است. البته شما در مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای نیاز به یک سری فرضیات خواهید داشت. در نظر داشته باشید که صرفاً یک المان نمی‌تواند تعیین‌کننده نرخ سود و یا زیان شما در امر مهم و پرریسک سرمایه‌گذاری باشد. اما به‌هرحال بهتر است با مفاهیم پایه برای ورود به بازار آشنا شوید و سطح دانش ‌سرمایه‌گذاری را در خود ارتقا دهید تا احتمال شکست شما در بازارها پایین‌تر رود.

ریسک سیستماتیک چیست؟

به‌طورکلی دو نوع ریسک در جهان وجود دارد. بازار مالی نیز به‌هرحال تحت‌تأثیر این ریسک قرار می‌گیرد. می‌دانیم که در لغت ریسک به معنای خاطر کردن است. حال این خطر کردن در بازار اقتصاد بنا به مفهوم مالی خواهد بود. ریسک سیستماتیک مربوط به کل بازار خواهد بود. ارتباطی به یک شرکت سرمایه‌گذاری خاص نخواهد داشت. ضمن این که سرمایه‌گذار معمولاً در شکل‌گیری این نوع ریسک هیچ‌گونه نقشی ندارند.

برای تشخیص این که سهام شما چقدر ممکن است در معرض ریسک قرار بگیرد و یا از آن آسیب ببیند باید به چند موضوع دقت کنید. اول این که مقدار بتای سهام درصورتی‌که بالاتر از یک بود، یعنی ریسک سیستماتیک در آن زیاد است. اگر پایین بود به طبع این نرخ کم‌تر خواهد بود. روی موضوع ریسک سیستماتیک چند مسئله تأثیر بسزایی خواهد داشت. از عوامل کلیدی در آن می‌توان به تحریم، جنگ، خطر وقوع هرگونه رخداد طبیعی، تورم، نوسانات ارز و واحدهای بین‌المللی اشاره کرد.

همه این موارد باعث رکورد بازار سرمایه‌گذاری می‌شود. مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای تا حدی می‌تواند این نرخ را کنترل و یا آن را پیش‌بینی کند. جالب است بدانید یکی از معمول‌ترین این نوع ریسک‌ها، جدال بین دو شخص سیاسی است. زمانی که کشور ما با کشورهای اروپایی و امریکا وارد جنگ رسانه‌ای می‌شود، تحت‌تأثیر آن باید به سراغ ریسک سیستماتیک برویم.

فرضیات مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای

معمولاً کسانی که در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند، به‌خوبی با ریسک آشنا هستند. یعنی آن‌ها نمی‌توانند بگویند که صددرصد تا یک ماه آینده سود می‌کنند. سرمایه‌گذاران افق زمانی مشخص دارند و هزینه‌ای بابت ورشکستگی پرداخت نمی‌کنند. هدف سرمایه‌گذاری بیشینه کردن مطلوبیت سرمایه‌گذاری با درنظرگرفتن نرخ ریسک و بازده است.

مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای ثابت می‌کند که اولاً سرمایه‌گذار تاحد امکان به سبد سرمایه خود تنوع می‌دهد. از طرفی بازده هر سهم بسته به میزان همبستگی آن با کل بازار یا همان ریسک سیستماتیک خواهد بود که در بخش قبلی در خصوص آن توضیح دادیم. ضمن این که ریسک‌های خاص یک شرکت هیچ بازدهی برای سرمایه‌گذار ندارد. منظور از این ریسک ساختاری است که کل بازار را تحت‌تأثیر قرار دهد. نمی‌توان به کمک تنوع‌بخشی به سبد سهام آن را از میان برداشت.

به‌طورکلی در این مدل رابطه بین ریسک سیستماتیک و بازده مورد انتظار دارایی به‌ویژه سهام را توصیف خواهد نمود. این مدل به‌صورت گسترده‌ای، در تمام بخش‌های مالی به‌منظور ارزش‌گذاری اوراق بهادار ریسک‌پذیر و محاسبه بازده موردنظر مورداستفاده قرار خواهد گرفت.

اگر مایل هستید تا با این فرمول این مدل و همچنین سایر جزئیات آن بیشتر آشنا شوید وارد این صفحه شوید.

چگونه بازدهی یک دارایی محاسبه می‌شود؟

در میان تمامی مطالبی که دراین‌خصوص خوانده‌اید باید همواره سه اصل کلیدی را به‌خاطر بسپارید. این مدل بیانگر این موضوع است که بازده مورد نر برای یک دارایی می‌تواند به عواملی که در ادامه می‌خوانید بستگی داشته باشد. مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای روی سه عامل برقرار است. عامل اول ارزش زمانی و موقعیتی پول در شرایط بدون درنظرگرفتن ریسک خواهد بود.

این عامل بر طبق نرخ بازده بدون ریسک محاسبه شده و پاداش آن نیز بر اساس زمان گذر دریافت می‌شود. هیچ ریسکی نیز به‌این‌ترتیب نخواهد داشت. علاوه‌برآن عامل دوم پاداش پذیرش نرخ ریسک بر اساس ساختار سیستماتیک خواهد بود. این عامل بسته به ریسک بازار محاسبه می‌گردد. مثلاً تصور کنید که یک اتفاق سیاسی می‌تواند روی سرمایه‌گذاری شما اثر بگذارد. در نهایت سومین دلیل در سیستم مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مقدار ریسک سیستماتیک خواهد بود. این عامل طبق متغیری تحت عنوان بتا مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در آن مقداری از این میزان ریسک نسبت به یک دارای خاص بر اساس بازار محاسبه می‌شود.

CAPM  چرا استفاده می‌شود؟

در خصوص  Capital Asset Pricing Model لازم است که موضوع دلایل استفاده از آن نیز اشاره داشته باشیم. در واقع باید گفت که با گذر زمان و نمایان شدن کاستی‌های این مدل اما یکی از دلایل اصلی استفاده از آن کاربردهای وسیعی است که خواهد داشت. در واقع بهره‌گیری از این متریال سبب می‌شود که شما بتوانید به‌راحتی دید خوبی از ارزش سهام و اوراق بهادار خود به دست آورید. سادگی در استفاده همیشه یکی از مهم‌ترین مسائلی است که موجب ترجیح دادن یک سیستم می‌شود.

مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای یا همان CAPM بر اساس فرضیه‌های در مورد رفتار سرمایه‌گذاران میزان توزیع ریسک و اصول بازار بنا شده و همی چطور می‌توان آن را با واقعیت نسبت داد. البته در نظر داشته باشید که با استفاده از Capital Asset Pricing Model شما به‌راحتی می‌توانید رابطه بین ریسک و سود سرمایه‌گذاری را درک کنید.

نرخ بازده چیست؟

نرخ بازده در واقع نشان‌دهنده سود یا ضرری که سرمایه‌گذاری آن هم به‌صورت خالص است. این میانگین در یک دوره زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌شود. ضمن این که نرخ بازده به‌صورت درصدی بر حسب هزینه اولیه بیان شده و در زمان محاسبه، شما درصد تغییرات را می‌توانید از ابتدای دوره تا انتها محاسبه و مشاهده کنید. نرخ بازدهی را می‌توان برای گستره متنوعی از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق بهادار و… استفاده کرد.

اما به‌صورت کلی فرمول آن به این صورت خواهد بود که ارزش اصلی منهای ارزش فعلی شده و عدد به‌دست‌آمده بر ارزش اصلی تقسیم می‌شود. در نهایت این عدد ضرب در نرخ صد خواهد شد. این عدد باعث می‌شود که نرخ بازده شما به دست آید. علاوه‌برآن در فرمولی که ذکر کردیم ارزش فعلی سرمایه‌گذاری شما و ارزش سرمایه‌گذاری نیاز خواهد بود.

برای آشنایی با نرخ رشد پایدار یا مدل گوردون کلیک کنید.

نرخ بازده بدون ریسک چیست؟

نرخ بازده بدون ریسک در واقع حداقل نرخ بازدهی است که برای دارایی‌ها ایجاد می‌شود. این نرخ بدون ریسک محاسبه می‌شود و هنگام برآورده آن باید به جریان‌های نقدی و عامل تنزیل دقت کرد. معمولاً این نرخ بر اساس داده‌های بانکی محاسبه می‌شود و حداقل بازدهی خواهد بود که بدون هیچ‌گونه ریسکی توسط سرمایه‌گذاران دریافت می‌گردد. در حقیقت نرخ بازده بدون ریسک هزینه یا قیمت پولی خواهد بود که در یک دوره مشخص برای فعالیت اقتصادی محاسبه می‌شود.

نرخ بازده بدون ریسک از نرخ تورم تأثیر می‌گیرد. همان‌طور که قیمت‌ها بالا و یا پایین می‌روند. نرخ بازده بدون ریسک نیز دستخوش همین نرخ تغییرات می‌شود. بیشتر نوسانات مؤثر بر نرخ بهره را در عوامل پولی می‌دانند. پول یکی از مهم‌ترین موارد در مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای است. همین‌طور نرخ بهره را به دو گروه کلی بهره واقعی و بهره اسمی تقسیم می‌کنند.