بررسی عوامل رکود بورس

این روزها بورس در انتظار دو معجزه بزرگ برای سامان دادن به وضعیت خود است. این دو معجزه احیای برجام و جزییات لایحه بودجه سال۱۴۰۱ است.

بررسی عوامل رکود بورس

به گزارش بورس فردا و به نقل از بورسان، سایه رکود فرسایشی همچنان بر سر بازار سهام سنگینی می‌کند و در همین حال کارشناسان و تحلیلگران بورسی پیش‌‌‌‌‌بینی می‌کنند این روند در هفته جاری هم ادامه داشته باشد. خروجی نشست اخیر برای احیای برجام و جزییات لایحه بودجه سال۱۴۰۱ مهم‌ترین فاکتور‌هایی هستند که به عقیده کارشناسان می‌توانند روند معاملات بازار را مشخص کنند. به اعتقاد آنها باید دید هر یک از این متغیرها چه تاثیری بر معاملات سهام می‌‌‌‌‌گذارند و بر اساس آنها برای چینش پرتفو یا ورود سرمایه‌‌‌‌‌های جدید به بازار تصمیم‌گیری کرد.

سه ابهام مهم بازار بورس چیست؟

سیدسلمان نصیرزاده، کارشناس بازار سرمایه: این هفته بازار با سه ابهام مهم روبه‌روست که برطرف شدن این ابهامات مسیر بازار را مشخص خواهد کرد. نخستین ابهام نتیجه یا خروجی مذاکرات هسته‌‌‌‌‌ای است که نتیجه این نشست برای بازار بسیار مهم خواهد بود و بازار از آن اثر می‌گیرد. مسئله مهم دیگر لایحه بودجه سال آینده است که روی بازار اثر خواهد داشت. بازار منتظر است ببیند هزینه‌‌‌‌‌های احتمالی که قرار است به صنایع تحمیل شود چه ابعادی دارد یا افزایش نرخ حامل‌‌‌‌‌های انرژی به چه میزان خواهد بود و روی چه صنایعی قرار است افزایش داشته باشد. از سوی دیگر بحث مالیات برای سال آینده مطرح است که باید دید منابع تامین‌مالیات چیست و مالیات جدیدی به صنایع تحمیل شود یا خیر، بنابراین خروجی لایحه بودجه سال۱۴۰۱ هرچه باشد، برای بازار سرمایه بسیار مهم است.

موضوع دیگر هم نشستی است که قرار است در نیمه دوم هفته جاری برگزار می‌شود و آن نشست فدرال‌رزرو آمریکا است که برای بازار مهم است. برطرف‌شدن این سه ابهام می‌تواند بسیار به بازار سرمایه کمک و روند آن را مشخص کند. همان‌طور که شاهد هستیم اکنون ارزش معاملات در بازار بسیار پایین است و روی کانال ۳هزار میلیارد تومان انجام می‌شود. در این فضا‌‌‌‌‌ قیمت‌ها باید به سطوح خیلی ارزنده‌‌‌‌‌ای برسند. الان هم قیمت‌ها منصفانه هستند ولی فاکتور‌هایی که برشمردم، جزو ابهامات هستند و می‌توانند قیمت‌های منصفانه را تغییر دهند. باید دید اجماع بازار و نهادهای موثر بر بازار چه خواهد بود و آیا به این اجماع می‌‌‌‌‌رسند که بازار باید یک تحرکی داشته باشد یا خیر، ولی در کل دخالت‌های نهادهای بالادستی و قیمت‌گذاری دستوری و ابهامات، روی بازار فشار وارد کرده و باعث شده روند معاملات فرسایشی شود و باعث خروج پول از بازار شده است. این روند در هفته اخیر هم ادامه خواهد داشت؛ فقط تنها تفاوتش با هفته قبل این است که این هفته یک خروجی خواهیم داشت؛ یعنی نتیجه مذاکرات هسته‌‌‌‌‌ای، لایحه بودجه سال آینده و نشست فدرال‌رزرو آمریکا می‌تواند به بازار کمک کند و می‌توانیم امیدوار باشیم خروجی بیاید و هفته آینده هفته بهتری را برای بازار سهام شاهد باشیم.

علاوه‌بر این گزارش ماهانه شرکت‌ها را هم داریم که باید دید چه اتفاقی می‌افتد، اما کلیت بازار روند فرسایشی را نشان می‌دهد و باید منتظر تحولات باشیم تا بتوانیم جمع‌‌‌‌‌بندی درستی کنیم. باید دید آیا بازار روند رو به رشدی را در پیش‌‌‌‌‌ می‌گیرد یا با این حجم از معاملات امکان ریزش آن وجود دارد، چون در این شرایط هر خبر منفی می‌تواند فشار فروش را بیشتر کند یا برعکس اگر ابهامات رفع شود یا حداقل کمتر شود به نفع بازار است و می‌توان بازار را به‌شدت صف خرید کند، بنابراین یک تیغ دو لبه است و امید است هر اتفاقی می‌‌‌‌‌افتد به نفع بازار باشد. در کل باید گفت بازار گرفتار ابهامات چندوجهی است.

بازارسرمایه در گیرودار مسائل غیراقتصادی

حسن برادران‌هاشمی، کارشناس بازارسرمایه: بازارسرمایه در گیرودار مسائل غیراقتصادی قرار دارد. همان‌گونه که پیش‌بینی کرده بودیم بازارسرمایه هفته گذشته را نسبتا متعادل پشت‌سر گذاشت که نشان‌دهنده برابری قدرت جبهه خریداران و فروشنده‌ها است. در واقع این روزها بازارسهام تا مشخص شدن ابهامات پیش‌رو در استراحت به‌سر می‌برد اما یکی از پرسش‌های مهم این روزها این است که چرا بازارسرمایه از رشد چند ماهه قیمت دلار و طلا جا مانده است؛ به‌طوری که قیمت دلار از ابتدای سال تاکنون حدود ۵۰‌درصد رشد داشته در حالی‌که طی همین مدت شاخص‌کل بورس کمتر از ۱۰‌درصد رشد را نشان می‌دهد. این در حالی است که رشد شاخص‌کل به دلیل رشد شرکت‌های بزرگ بازار رقم خورده، در حالی‌که بسیاری از نمادها از ابتدای سال تاکنون نه‌تنها رشدی نداشته‌اند، بلکه تعداد زیادی کاهش‌قیمت نیز داشته‌اند که این موضوع در نمودار شاخص هم‌وزن مشهود است.

در توجیه این موضوع یکی از دلایلی که گفته می‌شود این است که شاخص بورس در روند صعودی سال‌های ۹۸ و ۹۹ قبلا این رشد را پیش‌خور کرده است؛ در حالی‌که با نگاهی به قیمت‌ها متوجه می‌شویم در بیشتر نمادها قیمت‌ها بخش عمده‌ای از راه رفته در آن مقطع را بازگشته‌اند و بیشتر نمادها به قیمت‌های دو سال گذشته رسیده‌اند. دلیل دیگری که در مورد بی‌تفاوتی بورس به افزایش قیمت دلار بیان می‌شود این است که قیمت کنونی دلار کاذب است و احتمالا به مدارنزولی بازخواهد گشت. این دلیل نیز چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد؛ چرا‌که با شاخصه‌های اقتصادی کنونی به‌ویژه کسری‌بودجه بسیار بعید است قیمت دلار به محدوده ابتدای سال نزدیک شود. در واقع شاید مهم‌ترین دلیل برای این موضوع را بتوان در ریسک‌ها و ابهامات متعددی که طی این مدت بازارسرمایه با آن مواجه بوده جست‌وجو کرد

در همین راستا چنانچه شاخص بورس را بر مبنای دلار فرض کنیم، در آن صورت متوجه خواهیم شد میزان افت ارزشی شاخص بسیار بیشتر است، چراکه در این مدت برخلاف بورس شاهد رشد قیمت دلار بوده‌ایم؛ به‌عبارت دیگر قیمت‌های کنونی دراکثرسهام با دلار کمتر از ۲۰هزار تومان در حال معامله است، اما طی هفته گذشته دلارهمچنان روند صعودی با شیبی ملایم داشت. یکی از اشکالات مهم در مورد بازار ارز وضعیت چندنرخی بودن قیمت دلار است که موجب ایجاد رانت و فساد ناشی از آن می‌شود. قیمت دلار این روزها به سقف تاریخی خود نزدیک شده است. بالاترین قیمت دلار در مهرماه سال۹۹ در محدوده ۳۲ ‌هزار تومان ثبت شد و بعد از آن تا محدوده ۲۰‌هزار تومان نیز کاهش داشت اما این روزها دوباره به سقف تاریخی خود نزدیک شده است، بنابراین مهم‌ترین مقاومت پیش‌روی دلار همان ۳۲‌هزار تومان است. از خبرهای نسبتا مهم برای بازار به‌ویژه گروه خودرویی این بود که چهارشنبه ستاد تنظیم بازار با افزایش نرخ موافقت کرد اما به‌نظر می‌رسد این افزایش کمتر از میزان مصوبه قبلی و میانگین حدود ۱۸‌درصد است. وزیر صمت نیز اعلام کرده قیمت خودرو متناسب از افزایش تورم به‌صورت دوره‌ای بازنگری خواهد شد، همین خبر همان‌طور که پیش‌بینی کرده بودیم موجب رونق موقتی گروه خودرو و سبز‌شدن نسبی بازار شد.

• جزئیاتی از نشست خبری عشقی 21 آذر 1400

از دیگر موضاعات مهم این روزهای بازار شروع مجدد مذاکرات هسته‌‌‌‌‌ای از پنج‌شنبه هفته قبل و نیز تحویل لایحه بودجه سال بعد به مجلس طی روزهای آینده است؛ همان‌گونه که قبلا نیز گفته شد در صورت توافق و رفع تحریم‌ها بسیاری از صنایع اوضاع به‌مراتب بهتری نسبت به وضعیت کنونی خواهند داشت، هرچند تاکنون دورنمای مثبتی از آینده مذاکرات دیده نمی‌شود اما موضوع لایحه بودجه سال بعد که هنوز جزییات آن مشخص نیست نیز برای شرکت‌ها و کلیت بازار بورس مهم است. موارد مهمی مانند تعیین‌تکلیف نرخ ارز ۴۲۰۰تومانی که به‌نظر می‌رسد همچنان با تغییراتی ادامه داشته باشد یا تعیین نرخ حامل‌های انرژی به‌خصوص برای صنایع همچنین میزان انتشار اوراق و یا نرخ دلار نیمایی و همچنین چگونگی تامین کسری‌بودجه، همه اینها مواردی است که می‌تواند بر بازار اثرگذار باشد. البته آنطور که از شواهد پیداست به‌نظر می‌رسد شاهد بودجه انقباضی با هدف کنترل نقدینگی و مهار تورم باشیم اما اگر نگاهی تکنیکالی به شاخص‌کل بورس داشته باشیم همانظور که پیش‌بینی کرده بودیم شاخص در محدوده یک‌میلیون و سیصد و چهل هزار واحد حمایت شد، هر چند در میان هفته قبل کمی به این محدوده نفوذ داشت اما حمایت فوق شکسته نشد بنابراین اعتبار این محدوده بیشتر شده است. برای هفته پیش‌رو با توجه به موارد ذکر شده و نیز حجم معاملات به‌نظر می‌رسد همچنان شاهد بازاری نسبتا متعادل با شیب ملایم صعودی باشیم، همچنین با توجه به واگرایی ایجاد‌شده بین قیمت‌های بازار سهام با قیمت دلار و تورم با دید میان‌مدت به‌نظر می‌رسد شکاف ایجاد‌شده پر خواهد شد.

بی‌اعتمادی شدید سهامداران

علیرضا تاجبر، کارشناس بازار سرمایه: بی‌‌‌‌‌اعتمادی که در بازار سرمایه در چند‌ماه اخیر حاکم است، باعث شده هر زمان خبری هم که می‌تواند باعث بهبود یا اصلاح بازار شود، بی‌‌‌‌‌اثر شود و از این جهت بازار مدام ضربه می‌خورد و در اثر آن بی‌‌‌‌‌اعتمادی سهامداران شدید‌‌‌‌‌تر می‌شود. اکنون هم خبر‌هایی به گوش می‌رسد که خبرهای خیلی خوبی هستند و می‌توانند روی بازار اثر مثبت بگذارند؛ از خبرهای جهانی گرفته تا خبرهای بین‌‌‌‌‌المللی و داخلی. مثل افزایش قیمت‌های جهانی تا افزایش قیمت دلار یا خبرهای خاص هر سهم که آنها هم می‌تواند در شرایط عادی بازار را تکان دهد؛ مثل افزایش سرمایه شستا. این خبرها در بازار عادی می‌‌‌‌‌توانست یک محرک بسیار خوب به‌شمار رود و شاخص را رشد دهد و اقبال عمومی را به بازار سهام افزایش دهد ولی متاسفانه در شرایط فعلی این اخبار اثری روی بازار ندارند و گاهی شاهدیم مثلا خبر خوبی یک روز روی بازار اثر می‌‌‌‌‌گذارد و بعد می‌‌‌‌‌سوزد و باعث رشد و حرکت بازار نمی‌شود! این ناشی از جو بی‌‌‌‌‌اعتمادی حاکم بر بازار است که برطرف شدن این معضل به تصمیم جمعی نیاز دارد و اینطور هم نیست که یک یا دو روزه این جو از بین برود، یعنی بعد از اینکه تصمیم جمعی گرفته شد باید زمان بگذرد تا اعتماد سهامداران به بازار بازگردد، بنابراین در کوتاه‌مدت رونقی برای بازار دیده نمی‌شود و این پیش‌‌‌‌‌بینی برای هفته جاری بازار هم همین است. اکنون بازار سرمایه طوری شده که نه فروشنده جدی دارد و نه خریدار جدی. حجم معاملات و عمده سفارشات را که بررسی کنیم، می‌بینیم با یک حجم کوچکی، سهم می‌تواند صف خرید یا صف‌فروش شود! بنابراین این هفته هم بازار را متعادل می‌‌‌‌‌بینم اما به‌نظر من باید از این فرصت استفاده کرد، چون فروشنده جدی در بازار وجود ندارد و با یک محرک کوچک روند بازار می‌تواند بازگردد به‌خصوص اینکه این می‌تواند با گزارش‌‌‌‌‌های ۹‌ماهه و گزارش‌‌‌‌‌های ماهانه همزمان شود. در مجموع پیش‌‌‌‌‌بینی می‌کنم این هفته بازار روند متعادلی پیش‌‌‌‌‌رو داشته باشد.

امیر‌‌‌‌‌علی امیرباقری، کارشناس بازار سرمایه: بازار سرمایه مدت‌‌‌‌‌هاست به فضای غیراقتصادی گره خورده است؛ یعنی اگر توافقی حاصل شود می‌تواند در کوتاه‌‌‌‌‌مدت بر نرخ ارز تاثیر بگذارد ولی معامله ارز هم میان‌‌‌‌‌مدت و بلندمدت است، بنابراین در کوتاه‌‌‌‌‌مدت هر خبری از مذاکرات هسته‌‌‌‌‌ای می‌تواند بازار را تحت‌‌‌‌‌تاثیر خود قرار دهد، بنابراین انتظار نداریم که در این هفته افت سنگینی را در بازار شاهد باشیم و از سوی دیگر هم رشد سنگین و بزرگی هم برای بازار پیش‌‌‌‌‌بینی نمی‌شود. قیمت ارز در کشور ما وابسته به حجم نقدینگی است. افزایش حجم نقدینگی روی قیمت ارز فشار می‌‌‌‌‌آورد و در صورتی‌که سیاست‌های مناسب را اعمال نکنیم این روند ادامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار خواهد بود و به‌طور مداوم در یک روند بلندمدت شاهد تضعیف پول ملی خواهیم بود. هرچند در میان‌مدت مذاکرات می‌تواند اثر معکوس بر بازار سرمایه داشته باشد و منجر به ریزش شاخص‌کل بورس شود، ولی در کل نباید برای دلار ارقام پایینی را متصور بود و این تصور اشتباه است که فکر کنیم قیمت دلار از قیمت‌‌هایی که الان دارد بسیار پایین‌تر است و با این محاسبات اشتباه نباید معامله کرد. از طرفی فعالان بازار سرمایه باید به این نکته دقت داشته باشند که در صورت حصول توافق کلیت توافق به نفع بازار سرمایه خواهد بود، یعنی در بلندمدت با توافق هسته‌‌‌‌‌ای، بازار سرمایه هم رشد خواهد کرد، اما در این شرایط سهامداران باید برای معامله بسیار دقت کنند. استراتژی آنان باید استراتژی رصد بازار و پرهیز از رفتارهای هیجانی در هفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پیش‌‌‌‌‌رو باشد، چون هر خبری می‌تواند بازار را تحت‌‌‌‌‌الشعاع قرار دهد. به‌طور کلی تا زمانی که روند قالبی در بازار شکل نگیرد سرمایه‌‌‌‌‌گذاران نباید ورود سنگین داشته باشند، اما در صورتی‌که فعال مداوم بازار سرمایه هستند؛ می‌توانند به‌صورت پله‌‌‌‌‌ای و با حجم نقدینگی کم از فرصت‌های ارزندگی بازار استفاده کنند.